Event
Ramakanta Samantaray
Translated by Sailen Routray
![]() |
St. Nicholas Church in Mavrovo, North Macedonia. built in 1850 commons.wikimedia.org/Daniela Stefanoska |
![]() |
St. Nicholas Church in Mavrovo, North Macedonia. built in 1850 commons.wikimedia.org/Daniela Stefanoska |
![]() |
ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ବର୍ବୋଦୁର ସ୍ଥିତ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ରାଜକୁମାର ଗୌତମଙ୍କର ସନ୍ୟାସ ଗ୍ରହଣ ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସ୍ |
![]() |
ଧଉଳି ପାହାଡ଼ରୁ ଦୟାନଦୀର ଦୃଶ୍ୟ ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍/ ଚୀନି |
କବି, ଔପନ୍ୟାସିକ ଓ ନାଟ୍ୟକାର, ପଦ୍ମଭୂଷଣ କାଳିନ୍ଦୀଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କର ଜନ୍ମ ଭୁବନେଶ୍ୱର ନିକଟସ୍ଥ ବାଲିପାଟଣା ପାଖ ଗାଁ ବିଶ୍ୱନାଥପୁରରେ । କାଳିନ୍ଦୀବାବୁଙ୍କର ବାପାଙ୍କର ନାମ ସ୍ୱପ୍ନେଶ୍ୱର, ମାତାଙ୍କର ନାମ ସରସ୍ୱତୀ । ବାପା ପୁରୀରେ ମୁକ୍ତାର । ଲୋକମୁଖରେ ଗାଁର ନା ବିସିନାଥପୁରୁ ।
ସେତେବେଳେ ପାଞ୍ଚପଡ଼ାରେ ଘର ସଙ୍ଖ୍ୟା ପାଖାପାଖି ଅଢ଼େଇଶହ । ଗାଁର ଡାକଘର ବାଲିପାଟଣା, କୋଠଦେଶ ପ୍ରଗଣା, ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା । ଆମ୍ବ, ତାଳ, ନଡ଼ିଆ, ବେତ ଓ ବାଉଁଶ ଗଛରେ ଢଙ୍କା ଗାଆଁଟି । ଛତିଶ ପାଟକ, ପ୍ରାୟ ସବୁ ଜାତିର ଲୋକେ ଗାଁରେ ରହନ୍ତି ।
ନିଶାପାଣି ବୋଇଲେ ଗାଁରେ ସବୁଠୁ ବେଶୀ ଚଳେ ଧୂଆଁପତ୍ର - ଆଠକାଳି ବାରମାସୀ । ସମସ୍ତେ ଧୂଆଁପତ୍ରର ଭକତ । ଗଞ୍ଜେଇ ଓ ଅଫିମ ଚଳେ । ମାତ୍ର ସେତେ ବେଶୀ ନୁହେଁ ।
ମାତ୍ର ପୂଜାପୁଜି ହେଲେ, ମେଳା ଇତ୍ୟାଦିରେ, ପାଚକ ପାଣି ଟିକିଏ ନିଦ୍ୱର୍ନ୍ଦ୍ୱରେ ଚଳେ । ବଡ଼ମାନେ ତ ଆନନ୍ଦମନରେ ସେବନ କରନ୍ତି । ପିଲାମାନେ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ମାନଙ୍କ ଦେଖାଦେଖି ଟିକିଏ ଟିକିଏ ପାଆନ୍ତି ।
ଗାଁ ପାଖରେ ଭୋବନିଶର । ମହୀତୀର୍ଥ । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଶୈବକ୍ଷେତ୍ର । ଶିବଙ୍କର ଗଞ୍ଜାଇ ପ୍ରତି ପକ୍ଷପାତିତା ତ ଜଣାଶୁଣା । ତେଣୁ ସାଧୁସନ୍ଥମାନେ ମଧ୍ୟ ଗଞ୍ଜେଇ ସେବନ କରିବାରେ କିଛି ଅପ୍ରାଧ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଗାଆଁରେ ନିକଟସ୍ଥ ଶୈବତୀର୍ଥର ପ୍ରଭାବରେ ଗଞ୍ଜେଇ ଚଳେ ।
ମାତ୍ର ଉଚ୍ଚବଂଶଜମାନେ ଏହି ଶିବପ୍ରସାଦ ସେବନ କରିବା ବିଷୟରେ ଟିକିଏ ଉନ୍ନାସିକ । ଅନେକ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିବାରରେ ଗଞ୍ଜେଇ ସେବନ ନିନ୍ଦନୀୟ ମଧ୍ୟ ଥିଲା । ମାତ୍ର ଭାଙ୍ଗସେବନ ଥିଲା ସାର୍ବଜନୀନ । ଏଥିରେ ବିରୋଧାଭାଷ କାଳିନ୍ଦୀବାବୁଙ୍କୁ ଟିକିଏ ବିଚିତ୍ର ଲାଗୁଥିଲା । ମାତ୍ର, ତାହାହିଁ ଥିଲା ସେହି ସମୟରେ ବିସିନାଥପୁରୁର ଚଳଣି ।
ମେଳା ମଉଛବରେ, ଜନ୍ତାଳ ହେଲେ ଭାଙ୍ଗ ପାଚକ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । ଏପରିକି କିଶୋର ବୟସର ପିଲାଙ୍କ ଭିତରେ ଏହା ଚଳୁଥିଲା । ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଧୂଆଁ ଖାଇବା ନିଷିଦ୍ଧ ଥିଲା । ମାତ୍ର ତମ୍ବାଖୁ ନଖାଇଲେ ମଧ୍ୟ ଭଜନ ଟୁଙ୍ଗିରେ ବସି ଗଞ୍ଜାଇ ସେବନ ବାମୁଣ ଗୋସେଇଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବେଶ୍ ଚଳୁଥିଲା ।
କାଳିନ୍ଦୀ ବାବୁଙ୍କର ବିଶି କକେଇ ଭଜନ ଟୁଙ୍ଗିରେ ନାନାଜାତିର ଲୋକଙ୍କ ସହ ବସି, ଚିଲମ ବୁଲେଇ, ଖଞ୍ଜଣି ପିଟି, ଶରୀରଭେଦ ଭଜନ ବୋଲନ୍ତି । ଗଞ୍ଜେଇ ଓ ଭଜନରେ ଜାତିପାତିର ଭେଦ କଟିଯାଏ ।
ଚଇତ ଓ ବଇଶାଖ ମାସରେ କାଳିନ୍ଦୀ ବାବୁ ଓ ତାଙ୍କର ବନ୍ଧୁମାନେ ପାଚକ ପାଣି ଟିକିଏ ସେବନ କରି ତୋଟାକୁ ବିଜେ କରନ୍ତି ମହୁଫେଣା ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ । ଗାଁର ସଡ଼କର ଧୂଳିକୁ ଫେଣ୍ଟି ଚୋରାଚଇତି ଭିଆଏ ଖଣ୍ଡିଆଭୂତ । ସେଇ ଖଣ୍ଡିଆଭୂତର ପାଦରେ ପାଦ ଥାପି ଭାଙ୍ଗୁଆ ଦଳ ଆମ୍ବତୋଟାରେ ପହଞ୍ଚିଯାଆନ୍ତି । ମହୁଫେଣା ଖଣ୍ଡେ ପାଟିରେପକାଇ ଜିଭ ଟିକିଏ ବୁଲାଇଦେବା କ୍ଷଣି ଅପୂର୍ବ ରସ କ୍ଷରିତ ହୁଏ ।
ଭାଙ୍ଗଖିଆର ଏ ସଂସ୍କୃତି ବିସିନାଥପୁର ଗାଁର କେବଳ ନୁହେଁ । ଏହା ସମୁଦାୟ ଅବିଭକ୍ତ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ଚଳଣି । ଶୁଣାଯାଏ ଯେ, ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ମନ୍ଦିରର ଅନେକ ସେବକଙ୍କର ନିୟମିତ ପାଚକପାଣି ଚଳେ । କିଛି ନିନ୍ଦୁକ କୁହନ୍ତି ଯେ ଚଳେ ବୋଇଲେ ବାପ, ଅଜା, ପୁଅ, ନାତି ହୋଇ ପୁରୁଷାନୁକ୍ରମରେ ଚଳେ ।
ପୁରୀର ଜାଗାଘର ଗୁଡ଼ିକ ତେଣୁକରି ଯେପରି ଭାବରେ ନିଜର ଶରୀର ଚର୍ଚ୍ଚା ଓ ସଙ୍ଗୀତ ଆସର ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ, ସେହିପରି ନିଜର ଭାଙ୍ଗ ଖିଆ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା । ଏଣୁ କରି ପୁରୀର ସଂସ୍କୃତି ଏହି ତିନି ଜିନିଷ - ସାଙ୍ଗ, ଭାଙ୍ଗ ଓ ପଙ୍ଗତକୁ ନେଇ ପରିଚାଳିତ ବୋଲି ଗୋଟିଏ ଲୋକଶୃତି ଅଛି ।
ଭାଙ୍ଗନିଶା ଯେ ମୃତ୍ୟୁଜୟୀ, ସେ ବିଷୟରେ ଏକ ଗପ ଲେଖକ ଶୁଣିଥିଲେ ନିଜର କନିଷ୍ଠ ଭ୍ରାତା, ବିଶିଷ୍ଟ ସାମ୍ୟବାଦୀ ନେତା ଶ୍ରୀ ଭଗବତୀଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ଠାରୁ ।
ଥରେ ପୁରୀରେ କିଛି ଟୋକା ବାଜି ମାରାମରି ହୋଇ ଭାଙ୍ଗ ପିଇଲେ । ତାହା ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ବୀର ବାଜି ଜିଣିବାର ଅତ୍ୟୁତ୍ସାହ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟଧିକ ଭାଙ୍ଗ ପାନ କରି ପରଲୋକ ଗମନ କଲେ । ଏଥି ଉତ୍ତାରୁ ବାପା ପୁତ୍ରର ଏ ବିଷୟ ଶୁଣି ଦେଖିବାକୁ ଆସନ୍ତେ, ପ୍ରଥମେ ଆଖିପତାକୁ ଟେକି ଖୁସି ହେଲେ । ଆଉ କହିଲେ - "ଆଃ ! କେଡ଼େ ବଢ଼ିଆ ନାଲି ଉଠି ଥିଲାଟି ପତା ଯୋଡ଼ିକରେ" ।
![]() |
Palmas Gate, Badajoz, Spain (2020) Photo credit: commons.wikimedia.org/Diego Delso |
Note: The Odia original of this translated poem is sourced from the poetry collection 'Asaranti rekhachitra', published in 2022 by Bhubaneswar-based publication house Barsha Publication. The poet Ramakanta Samantaray, born in 1972, has studied painting at the Bibhuti Kanungo College of Art and Craft (Bhubaneswar), and Odia Literature and Language at the Utkal University (Bhubaneswar). His doctoral work was a meditation on contemporary theatre in Odia. With this combination of literature, language, and the visual arts, he has been constantly working to create hybrid narratives. Apart from being a painter, he has also published fifteen books, including collections of poems and short stories, and novels. He has written and published articles on art, artists, and monographs in Odia. He presently lives and works in Bhubaneswar.
ଶରତ ପୂଜାରୀଙ୍କ କୋରାପୁଟ ଶୈଲେନ ରାଉତରାୟ ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ୍ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍: ପ୍ରଗତି କୋରାପୁଟ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ଅଭିନେତା ଓ ପ୍ରଶାସକ ଶରତ ପୂଜାରୀଙ୍କର ପ...